نقش کربن خاک در کاهش تغییرات اقلیمی (ذخیره کربن)

مقدمه:

همان‌گونه که می‌دانید، یکی از عوامل تغییرات اقلیم در حال حاضر افزایش دی اکسید کربن و اثرات گلخانه‌ای ناشی از آن است که سبب افزایش دما و پیرو آن تغییرات اقلیمی و مشکلات ناشی از آن گردیده است و لذا خاک به عنوان بزرگترین ذخیره‌گاه کربن زمین نقش مهمی در کنترل تغییرات اقلیمی دارد زیرا:

• خاک‌های جهان ۲ تا ۳ برابر بیشتر از اتمسفر کربن ذخیره می‌کنند.
• ظرفیت ذخیره کربن در خاک: ۲۵۰۰ میلیارد تن )بیشتر از مجموع کربن جو و پوشش گیاهی(

برای دسترسی به نقشه‌های موضوعات مختلف خاک همه استان‌های کشور به لینک زیر مراجعه فرمایید:

"داده‌ها و نقشه‌های خاک همه استان‌های کشور"

مکانیسم‌های ذخیره کربن در خاک:

خاک به سه روش زیر تثبیت و ترسیب کربن نقش دارد:

۱. تثبیت کربن آلی (SOC) از طریق پوشش گیاهی:

گیاهان با فتوسنتز  CO₂ جو را جذب و به کربن آلی تبدیل می‌کنند.

پس از مرگ گیاه، بقایای آلی وارد خاک شده و توسط میکروارگانیسم‌ها به مواد هیومیکی پایدار تبدیل می‌شوند.

۲. تشکیل کمپلکس رس-کربن:

ذرات رس با کربن آلی ترکیب شده و ترکیبات پایدار تشکیل می‌دهند که برای قرن‌ها در خاک باقی می‌مانند.

۳. دفن کربن در عمق خاک:

فعالیت‌های موجودات خاکزی (مثل کرم‌های خاکی) باعث انتقال کربن به لایه‌های زیرین می‌شود.

پتانسیل جهانی ذخیره کربن در خاک:

• پتانسیل سالانه جذب کربن: ۳-۸ تن در هکتار
• در صورت مدیریت صحیح، خاک‌های جهان می‌توانند تا ۵۰ درصد از انتشار فعلی CO₂ را جبران کنند.

راهکارهای افزایش ذخیره کربن در خاک:

۱. کشاورزی حفاظتی (Conservation Agriculture):

• خاک‌ورزی حداقل (No-till)
• کشت گیاهان پوششی (Cover Crops)
• تناوب زراعی با گیاهان Legume

۲. مدیریت کود و بقایای گیاهی:

• استفاده از کودهای آلی (کمپوست، کود سبز)
• حفظ بقایای گیاهی در سطح مزرعه

۳. احیای اکوسیستم‌های تخریب‌شده:

• بیابان‌زدایی و کشت درختان مقاوم
• احیاى مراتع با گونه‌های بومی

۴. فناوری‌های نوین:

• استفاده از بیوچار (Biochar)
• کشاورزی احیاگر (Regenerative Agriculture)

داده‌های کلیدی:

مقادیر کربن آلی خاک در اکوسیستم‌های مختلف به قرار جدول زیر است:

تهدیدها و چالش‌ها:

۱. تخریب خاک‌ها:

• سالانه ۲۴ میلیارد تن خاک حاصلخیز از دست می‌رود.
• کاهش SOC منجر به انتشار ۱۰۰ میلیارد تن CO₂ می‌شود.

۲. تغییرات اقلیمی:

• افزایش دما سرعت تجزیه کربن آلی را افزایش می‌دهد.
• خشکسالی باعث کاهش تولید زیست‌توده گیاهی می‌شود.

نتیجه‌گیری:

ذخیره کربن در خاک نه تنها یک راهکار کم‌هزینه و طبیعی برای کاهش تغییرات اقلیمی است، بلکه باعث افزایش حاصلخیزی خاک و امنیت غذایی نیز می‌شود. سرمایه‌گذاری در این زمینه می‌تواند تا ۱۰ برابر بازده اقتصادی داشته باشد.

خاک تنها منبعی است که می‌تواند همزمان با تغذیه انسان، سیاره را نیز نجات دهد.

 آیا شما هم نیاز به نقشه‌های کربن آلی خاک دارید؟
همین حالا برای خرید یا سفارش نقشه‌های دقیق اقدام کنید!

برای و دانلود نقشه‌های کربن آلی خاک همه استان‌های کشور ایران به لینک زیر مراجعه کنید:

" نقشه های محتوای کربن آلی خاک"